Listy o Mszy św. „trydenckiej”: Tajemnice Mszy Wniebowstąpienia

Wniebowstąpienie to kolejny liturgiczny obraz znaczenia Kościoła. Opis zdarzenia zaczyna się od zgromadzenia uczniów – dokładnie tak, jak podczas dnia ósmego. Tym razem jednak zgromadzenie zbiera się w dniu czterdziestym. Pierwsze czterdzieści dni Wielkiej Nocy wyraźnie przekazuje nam naukę o eschatonie jako początku Królestwa Bożego. Liturgia ukazuje to w śpiewie alleluja z Psalmu 67 (który, jak się okaże, jest psalmem wyjaśniającym cały okres liturgiczny od Wniebowstąpienia aż po koniec oktawy Zesłania Ducha Świętego): Dominus in Sinaï in sancto” – „Pan na Synaj, w świątyni”. Rozumiemy to tak, że sam Synaj został przemieniony, gdyż jest tam triumfujący Pan. Pustynia nie jest już pustynią, lecz przekształciła się w królestwo, które nadejdzie: w górę, jako pierwotne Święte Świętych; z kolei miejsce, w którym Mojżesz buduje Panu ołtarz zamienia się w sacramentum nowego i wiecznego (zarazem starożytnego i wiecznie nowego) przymierza – co oznacza nie mniej, niż samą Świątynię Nowego Jeruzalem.  

Cały nastrój liturgii Mszy na uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego to nastrój zwycięstwa Boga (w osobie Chrystusa) obejmującego władzę nad tym, co należy do Niego (dom napełnia się Bożą obecnością i majestatem). Jednocześnie, liturgia Wniebowstąpienia wskazuje, iż dokonuje się istotna zmiana – fizyczna, cielesna obecność Pana wycofuje się ze świata, ale nie jest to jej utrata. Chodzi raczej o przemianę tego, w jaki sposób mamy postrzegać umiejscowienie się samego Jezusa. Nie należy tego rozumieć jako odejścia. Trzecia antyfona podczas Laudesów i Nieszporów podkreśla – w oparciu o Łk 24,50-51, że wraz z wniebowstąpieniem Pana otrzymujemy błogosławieństwo: „podniósłszy ręce błogosławił ich. A kiedy ich błogosławił, rozstał się z nimi i został uniesiony do nieba” (Elevatis manibus, benedixit eis, et ferebatur in coelum). Uczniowie są pocieszani przez aniołów, co oznacza, że – na skutek wstąpienia Jezusa do Ojca – apostołowie mogą przebywać teraz w towarzystwie aniołów. Jest to bezpośrednia analogia pocieszenia, jakie otrzymała od anioła Maria Magdalena w dniu zmartwychwstania. Wniebowstąpienie wzmacnia to, co dokonało się już przy pustym grobie. Oto jak powinniśmy rozumieć możliwość dotykania Pana – możliwość ta polega na wejście w towarzystwo tych, którzy Go otaczają i mają z Nim stałą łączność. Dotykają Go poprzez poznawanie i pojmowanie.  

Francuski teolog Jean Corbon pisze, że Wniebowstąpienie to „przede wszystkim początek zupełnie nowej relacji wiary, nowego czasu – liturgii w czasach ostatecznych”. Niemniej jednak, liturgia czasów ostatecznych nie powstaje tutaj, ale raczej zyskuje możliwość bycia widzialną i rozumianą. (…) jej początek ma miejsce w niebiańskich narodzinach Chrystusa. Zmiana dokonująca się podczas Wniebowstąpienia nie polega na usunięciu Chrystusa ze świata, ale na tym, iż odtąd będzie On widziany w inny sposób – sposób, który jest dla nas błogosławieństwem, a więc przesłaniem łaski potwierdzającej. To dlatego właśnie tego dnia, po odczytaniu Ewangelii, gasi się Paschał, a następnie wynosi go z kościoła – światło Chrystusa, niegdyś umiejscowione w fizycznym ciele znajdującym się w fizycznej lokalizacji (co w liturgii ukazane jest poprzez śpiewanie słów samego Pana w ewangelii), objawia się teraz na inne, różnorakie sposoby, które skutkują takim samym błogosławieństwem, jaką wcześniej niosła ze sobą jedynie Jego obecność. Oblubieniec i Arcykapłan obecny jest teraz w każdej świątyni, w każdym miejscu, z którego możemy „ujrzeć” zstępowanie Nowego Jeruzalem, rzeczywistej, fizycznej lokalizacji obecności Boga na ziemi.  

Cały symboliczny – a to oznacza sakramentalny – porządek Kościoła (jako wypełnienia znaczenia Świątyni jerozolimskiej) staje się tego dnia możliwy, a raczej – każdy znak sakramentalny, każdy rytualny gest i modlitwa, sam Kościół jako porządek świętego znaczenia tego dnia staje się zrozumiały pod względem możliwości jakie daje. Jest to dzień zamiany jedynej Świątyni na możliwość wielu świątyń, a więc wielu miejsc uświęcenia, wielu kościołów. I znów – mamy tu nieodłączny związek z Zesłaniem Ducha Świętego, związek, który odnosi się do natury możliwości wielokrotnego ukazywania znaczenia jedynej, niepowtarzalnej i wiecznej ofiary na wielu różnych ołtarzach.   

Nie chodzi o to, że tego dnia po raz pierwszy pojawia się możliwość zaistnienia znaku sakramentalnego, ale o to, iż ten dzień w wyjątkowy sposób objawia to, czym jest sakramentalny znak – zarówno wypełniając znaczenie sakramentów Starego Testamentu, które przeminęły, jak i w pełni objawiając nam znaczenie sakramentów nowego Przymierza. A zatem, w tym dniu Chrystus nie odchodzi od nas – teraz mamy Go poznawać za pomocą innych środków, takich, które rozciągają jedyną wieczną liturgię, liturgię kresu czasów, na wszystkie czasy i miejsca, jakie odtąd zaistnieją, i które objawiają pełne znaczenie tego, co było (sakramenty starego Przymierza), a nawet „sakramenty” (znaki) tego, co (sięgając po określenie św. Augustyna) można nazwać ecclesia paganorum , czyli kościół („zgromadzenie”) pogan.